FILOMATKI – KARTY UCZUĆ I POTRZEB

Bardzo dziękujemy za zainteresowanie naszymi KARTAMI UCZUĆ I POTRZEB. Stworzyliśmy je z myślą o dzieciach przedszkolnych i wczesnoszkolnych, dla których konkretny obraz może być zaproszeniem do rozmowy o emocjach – tych przyjemnych i nieprzyjemnych. Można ich używać w indywidualnych kontaktach z dzieckiem lub w pracy z całą grupą. Zachęcamy do korzystania z nich według uznania i pomysłów użytkowników, podsuwamy także kilka ćwiczeń i scenariuszy ćwiczeń z młodszymi dziećmi.

Oczywiście, karty można wykorzystywać w każdej grupie wiekowej – testowaliśmy ich użycie także w trakcie warsztatów z osobami dorosłymi. Przyniosło to dużo zabawy i radości.

Nasze intencje i inspiracje czyli o fundamentach

Żyjemy w świecie, który wiele uwagi poświęca dbaniu o przyswajanie przez dzieci wiedzy z różnych dziedzin. Bywa tak, że więcej czasu wkładamy w naukę pisania literek, niż w naukę kontaktu z własnymi emocjami. A nam zależy, aby najpierw pokazywać dzieciom, jak można poradzić sobie ze złością czy smutkiem i skąd te emocje biorą się w naszych sercach. Albo skąd bierze się radość? I co decyduje o tym, że jesteśmy szczęśliwi?

W naszym kręgu kulturowym wciąż obecne są wzorce zachowań „grzecznych dzieci” – co w istocie oznacza – dzieci uległych, które nie stwarzają problemów i są posłuszne.

A my chcemy pamiętać, że nie wychowujemy „na jutro”, w znaczeniu najbliższego tylko dnia czy tygodnia. Wychowanie to wieloletni proces towarzyszenia dziecku w poznawaniu siebie, ludzi i świata w bezpiecznej atmosferze, który ma prowadzić do samodzielnego, spełnionego życia. Takiego, w którym dorosły człowiek bierze za siebie odpowiedzialność, rozumie, że błędy i porażki są częścią każdej drogi, potrafi budować empatyczne relacje – ze sobą i z innymi oraz wyznaczać granice.

W naszym przekonaniu pierwszym krokiem do rozumienia świata i ludzi jest rozumienie siebie. Karty UCZUĆ i POTRZEB mogą być w tym obszarze bardzo pomocne.

Inspiracją dla naszych kart jest Porozumienie bez Przemocy (NVC – Nonviolent Communication).

Porozumienie bez Przemocy (NVC) to zaproszenie do świadomego kształtowania, od wczesnego dzieciństwa, kontaktu z emocjami, do pokazania, że wszyscy je przeżywamy, że możemy sobie z nimi radzić, korzystając ze wsparcia dorosłych. To także pole do uznania, że wszystkie emocje są częścią życia, że czasem przeżywamy smutek i złość i to też jest w porządku, tak samo jak radość czy zachwyt.

Praca z kartami może być świetną zabawą, „tropieniem” potrzeb, które chowają się za naszymi uczuciami, docieraniem do tego, co jest dla dziecka ważne, zaproszeniem do rozmowy i rozwijania kreatywności.

Ważne, aby dzieciom uświadamiać, że emocje nie są dobre ani złe – są po prostu informacją o tym, na czym nam zależy w danej chwili i można nie mieć ochoty na uśmiech, kiedy dzieje się coś trudnego, kiedy jakieś ważne potrzeby nie zostają zaspokojone.

Wszystkim nam czasem jest trudno unieść niektóre emocje, a praca z kartami może pomóc dzieciom nazwać to, co czują w danej chwili i poszukać różnych sposobów na zaspokojenie potrzeb. Dobrze, aby to najpierw dziecko było pomysłodawcą rozwiązań, zanim podsuną coś dorośli.

Najkrócej mówiąc: karty pomagają tworzyć przestrzeń do towarzyszenia dzieciom w emocjach, nazywania tego, co się u nich dzieje i ćwiczenia różnych sposobów na radzenie sobie, kiedy jest trudno.

CO ZAWIERA ZESTAW?

  • 36 kart uczuć (zaznaczonych pomarańczowo-żółtym konturem) + bawełniany woreczek
  • 36 kart potrzeb (zaznaczonych zielonym konturem) + bawełniany woreczek
  • gotowe scenariusze zajęć w wersji elektronicznej (do pobrania na stronie)

Dla potrzeb wybraliśmy zieleń, bo kojarzy nam się z rozwojem i wzrostem. Uczucia oznaczyliśmy ciepłym, pomarańczowo-żółtym kolorem, jak słońce, które do tego wzrostu zaprasza. Chcemy w taki sposób pokazywać dzieciom związek uczuć i emocji z potrzebami.

W każdym zestawie dwie karty są pozostawione puste, bez rysunku i nazwy, przeznaczone do wykorzystania wtedy, kiedy pojawi się emocja lub potrzeba, która została wyrażona, a nie jest ujęta w zestawach. Naszą intencją było pokazanie, że zestawy nie są skończone, że mamy wiele innych możliwości nazwania tego, co czujemy lub tego, o co nam chodzi w danej chwil.

Może się także zdarzyć, że dany rysunek w zestawie zostanie przez dziecko nazwany zupełnie inaczej, niż sugeruje podpis (zwłaszcza, jeśli dziecko jeszcze nie potrafi czytać). Potraktujmy to jak zaproszenie do kreatywności i pokazywania, że te same rysunki, sytuacje w życiu, mogą być odbierane inaczej przez każdego człowieka, że po prostu w różny sposób odbieramy świat.

W sumie oferujemy 72 karty, umieszczone w estetycznych, bawełnianych woreczkach, w adekwatnych kolorach, z wygodnym sznurkiem do zamknięcia. Karty są ponumerowane, aby łatwiej było sprawdzić kompletność zestawu.

Forma – kształt kart

Z rozmysłem wybraliśmy formę heksów (foremnych sześciokątów) o wymiarach 14,5 cm. (długość każdego boku wynosi 8 cm.). Karty mogą być z łatwością układane na zasadzie budowania skojarzeń i podążania za tym, co w dzieciach aktualnie domaga się uwagi, albo za tym, na co pragniemy tę uwagę kierować.

Dzieci mogą się bawić, układając kojarzone rysunki w różne kształty, które im przychodzą do głowy – mogą to być kwiatki, domki, czy plastry miodu. W środku można położyć to, co najbardziej przyciąga uwagę, a wokół dokładać, co jeszcze przychodzi do głowy w danej sytuacji.

Różnorodność rysunków i skojarzeń pomaga dostrzegać, że nasze emocje są wielorakie, mogą być przyjemne lub nieprzyjemne i że niosą ważną dla nas informację o zaspokojonych lub niezaspokojonych potrzebach. Na układanych mapach skojarzeń wyraźnie widać, że emocje i potrzeby wzajemnie się przenikają, uzupełniają, jakby występowały w grupach.

Rozwijanie słownictwa za pomocą kart

Zabawa z kartami może być jednocześnie nauką słownictwa, za pomocą którego możemy opisywać swoje uczucia i potrzeby.

Potrzeby możemy nazwać także jakościami lub wartościami, które mają dla nas w życiu znaczenie i o które chcemy zadbać.

Dorośli w odpowiedzi na pytanie: „jak się czujesz” używają najczęściej tylko kilku słów: dobrze, źle, bywało lepiej, nie najgorzej… Znacie takie przykłady? Kojarzenie rysunków z tym, co mogą czuć postaci, czego im brakuje, a z czego są zadowolone, zaprasza dzieci do kreatywnych poszukiwań lingwistycznych i do współpracy. W długofalowej perspektywie dzieci potrafią dość precyzyjnie powiedzieć o tym, co czują, czego chcą, uczą się prosić o wsparcie. „Świat jest utkany ze słów” – tak kiedyś powiedziała Olga Tokarczuk i blisko nam bardzo do tego zdania. Możemy dzieciom pomóc, aby materia, z której tkają swój świat, była w najlepszym gatunku.

Nasze doświadczenia

Nasze karty „wyłoniły się” z realnego doświadczenia wieloletniej pracy z najmłodszymi dziećmi i ich rodzicami, z wielu rozmów, a także setek godzin warsztatów empatycznej komunikacji. Nad całością czuwała certyfikowana przez CNVC trenerka Porozumienia bez Przemocy, Elżbieta Więcław. Serdeczne podziękowania kierujemy do Agnieszki Pietlickiej, także certyfikowanej przez CNVC trenerki, która konsultowała listę uczuć i potrzeb wybraną do naszych kart.

Zaproponowane scenariusze powstały we współpracy z psychologiem z Przedszkola Tęczowa Kraina FILOMATY w Gliwicach, Katarzyną Kuleszą-Gutowską. Rysunki stworzyła Izabela Gielnik, nauczycielka plastyki w Zespole Szkół FILOMATA w Gliwicach.

Graficzne inspiracje wyglądu kart podsunęła Iwona Guzicka, całość projektu wykonała firma KDS Studio.

Po co te karty?

Karty są zaproszeniem do patrzenia na świat bez stosowania przemocy, do wzbogacania zasobu słów dotyczących rozpoznawania i komunikowania swoich uczuć potrzeb. To, co proponujemy jest tylko punktem wyjścia, wierzymy, że możliwości zastosowania kart są nieograniczone. Kiedy ludzie od wczesnego dzieciństwa uczą się rozmawiać o emocjach i o potrzebach, w naturalny sposób w życiu budują i pogłębiają relacje, także z samymi sobą. A to jest drogowskaz w stronę świadomego, wartościowego i spełnionego życia.  

KARTY UCZUĆ I POTRZEB POMAGAJĄ:

  • budować świadomość własnych uczuć i potrzeb
  • rozwijać zdolność nazywania i rozumienia swoich emocji
  • rozwijać zdolność nazywania i rozumienia potrzeb, które stoją za emocjami
  • doświadczać empatii i okazywać empatię
  • szukać rozwiązań, kiedy jest trudno
  • prosić o pomoc
  • mówić o tym, czego chcemy i czego nie chcemy
  • ćwiczyć poznawanie i wyznaczanie własnych granic oraz szanowanie granic innych ludzi
  • zobaczyć perspektywę drugiego człowieka
  • wzbogacać zasoby leksykalne – poznawać słowa, które wyrażają uczucia i potrzeby
  • doświadczać, jak możemy dbać o siebie i wspierać innych ludzi
  • mówić innym, co czujemy i co jest dla nas ważne
  • brać odpowiedzialność za własne uczucia i potrzeby
  • współtworzyć świat, w którym każdy człowiek jest brany pod uwagę

DLA KOGO?

Nasze karty to praktyczne narzędzie, które buduje i ułatwia empatyczną komunikację ze sobą i z innymi. Będą pomocne dla:

  • Dzieci
  • Rodziców
  • Nauczycieli 
  • Pedagogów 
  • Psychologów i terapeutów dziecięcych
  • Wszystkich, którzy chcą rozwijać świadomą komunikację, która uwzględnia dwie strony dialogu

Użytkowanie kart będzie zapewne zależne od potrzeb użytkowników i sytuacji, w których się znajdą. Z radością oddajemy je w Twoje ręce i zachęcamy do doświadczania, wzajemnego poznawania się, do otwartości na potrzeby i uczucia – swoje i innych ludzi.

INWESTYCJA?

CENA REGULARNA

158 zł

JAK UŻYWAĆ KART DO PRACY Z DZIEĆMI?

Scenariusze zajęć

W tym miejscu dzielimy się przykładowym sposobem pracy z KARTAMI UCZUĆ I POTRZEB. To, co proponujemy, jest tylko punktem wyjścia, wierzymy, że możliwości zastosowania kart są nieograniczone. Zachęcamy Was do eksplorowania własnych pomysłów i pomysłów dzieci. W tym miejscu wszystko jest możliwe. Więcej scenariuszy dostępnych jest dla posiadaczy kart.

PRZYKŁADOWY SCENARIUSZ - SCENARIUSZ VI
WAGA TWOICH I MOICH POTRZEB

To ćwiczenie jest równoległą pracą, rozmową, opisem obecnego stanu. Jego celem jest pokazanie, że każdy z nas ma takie same potrzeby o które dbamy w różny sposób. W danym momencie możemy odczuwać inaczej, jednocześnie te uczucia mogą wynikać z tej samej potrzeby – zaspokojonej lub nie. Możemy zauważyć jednocześnie różnice w sile danej potrzeby, która staje się priorytetem tu i teraz. Tutaj właśnie otwieramy się na dialog, szukanie różnic i podobieństw.

Wyobraźmy sobie, że siadamy wspólnie z dzieckiem przy stoliku/ na podłodze/ na kocyku/ na trawie.

Krótko prezentujemy karty UCZUĆ i POTRZEB, jednocześnie dając znać, czym one się od siebie różnią. Możemy zaprosić dziecko do współtworzenia definicji obu tych znaczeń, zastanowić się czy oba słowa są już znane, ewentualnie skąd je znamy i kiedy ich używamy. W jakich sytuacjach się pojawiają? Pamiętamy o tym, aby zasoby leksykalne były dobierane adekwatnie do wieku i możliwości dzieci.

Następnie wykładamy „karty na stół”, by zaprezentować ich zawartość (ze względu na możliwości koncentracji uwagi u dzieci, można wybrać UCZUCIA albo POTRZEBY). Po zapoznaniu się z kartami, wybieramy przykładowo 5 kart, które są nam w danym momencie bliskie. Z wybranych kart możemy stworzyć pociąg (karty obok siebie), wieżę (karty nad sobą), bądź dowolnie wybrany kształt.

W tym momencie zaczynamy wspólną opowieść, w której tworzeniu mogą nam pomóc poniższe pytania:

  • Dlaczego wybraliśmy właśnie te karty?
  • Dlaczego wybraliśmy ten kształt? Czy miejsce położenia kart ma znaczenie?
  • Jak często odczuwamy dane uczucie/ potrzebę? Codziennie? Może co kilka dni?
  • Jaka jest moc określonych uczuć i potrzeb? Jak moglibyśmy pokazać ich siłę?
  • Co robi nasze ciało, kiedy odczuwamy określone uczucia/zaspokojone i/lub niezaspokojone potrzeby? (Dziecko może to pokazać).
  • Czy potrafimy przypomnieć sobie sytuacje, w jakich uczucia i potrzeby się pojawiają?
  • Które uczucia są przyjemne, a które – nieprzyjemne?
  • Co możemy zrobić gdy dane uczucie / potrzeba się pojawia?
  • Czy zdarzają się sytuacje, w których zarówno dorosły jak i dziecko odczuwa podobnie?
  • Czy mamy pomysły lub jakieś doświadczenia, które pomagają i wspierają np. w sytuacji konfliktu (czyli są zasobami do radzenia sobie, kiedy jest trudno)?
  • Czy jesteśmy otwarci na różne rozwiązania, w trudnych sytuacjach które nas spotykają w różnych miejscach?
  • Co dzieje się w nas, jeśli to, co się zdarza, nie jest ani łatwe ani przyjemne?

Tych pytań może być wiele. Mogą być zależne od sytuacji i kontekstu, które zmotywowały nas do skorzystania z kart. Im więcej przestrzeni i otwartości na rozpoczęty dialog, tym więcej korzyści z tego ćwiczenia. Istotne, aby pokazywać dzieciom, że potrzeby są wspólne dla wszystkich ludzi i możemy o nie dbać na wiele różnych sposobów, możemy otwarcie mówić, czego chcemy i wzajemnie sobie pomagać. Ważne, aby dzieci doświadczały tego przez modelowanie – karty są tylko pomocą, a „najlepszy wykład to przykład”. Uczymy tego, kim jesteśmy.

RECENZJE

FILOMATKI zostały stworzone przede wszystkim z myślą o pracy z dziećmi przedszkolnymi i wczesnoszkolnymi.
Z powodzeniem można i warto wykorzystywać je także do pracy z młodzieżą oraz dorosłymi. Jako psycholog
i psychoterapeutka używam Kart Uczuć i Potrzeb zarówno w celach diagnostycznych, jak i terapeutycznych.
Oto niektóre z obszarów, w jakich z dużą korzyścią dla moich Pacjentów stosowałam do tej pory FILOMATKI:

  • diagnoza jakościowa stanu psychofizycznego Pacjenta;
  • wyłonienie z treści zgłaszanych przez Pacjenta problemu do objęcia psychoterapią;
  • nazwanie konfliktów wewnętrznych przeżywanych przez Pacjenta;
  • rozpoznanie emocji towarzyszących kluczowym wydarzeniom z życia Pacjenta;
  • określenie potrzeb, które zostały zdeprywowane w wyniku urazowych/ traumatycznych doświadczeń;
  • powiązanie wrażeń płynących z ciała ze sferą emocji;
  • określanie priorytetów w podejmowanych przez Pacjenta procesach decyzyjnych;
  • przepracowywanie oporu Pacjenta;
  • ułatwianie procesu odpuszczania/ opłakiwania/ żałoby w przepracowywanych stratach
    i wydarzeniach urazowych;
  • uczenie się umiejętności wyrażania uznania/ wdzięczności w kluczowych relacjach
    w bieżącym życiu Pacjenta.
  • ocena postępów realizowanego procesu psychoterapeutycznego.

Polecam FILOMATKI jako wartościowe narzędzie służące uzupełnieniu i wzbogaceniu warsztatu pracy terapeuty.

Teresa Trautmanpsycholog, dyplomowana psychoterapeutka Gestalt. Absolwentka Uniwersytetu Śląskiego oraz Instytutu Integralnej Psychoterapii Gestalt w Krakowie. Od kilkunastu lat pracuje  w obszarze zdrowia psychicznego dzieci, młodzieży i osób dorosłych. Współzałożycielka Konsylium- Centrum Diagnozy i Terapii w Katowicach.

Uczucia informują nas o uniwersalnych, pięknym ludzkich potrzebach. Nauka dostrzegania życia w nas (potrzeb) i stojących za nimi darów (potrzeb) według mnie jest kluczowa dla młodych (i nie tylko) ludzi. Dlatego mam w sobie wielką wdzięczność za karty uczuć i potrzeb Filomaty – to piękne wykonany niemal niekończący się ocean możliwości zapraszania młodzieży i dzieci do zabawy, dzięki której będą krok po kroku lepiej rozumieć siebie a także otwierać się na dialog z innymi. Trzyma kciuki, oby jak najwięcej młodych ludzi mogło z nich skorzystać by lepiej zrozumieć siebie i innych!

Joanna Berendt – certyfikowana trenerka NVC, mediatorka, akredytowany coach PCC ICF.
Prowadzi szkolenia z komunikacji, coachingu oraz budowania relacji i przywództwa. Towarzyszy w rozwoju menadżerom, organizacjom, przedsiębiorcom, rodzinom i szkołom. Od lat działa na rzecz tworzenia systemów, relacji, biznesów w oparciu o dialog, szacunek, zaufanie oraz harmonijne wykorzystanie wewnętrznego potencjału jednostek. Jest współautorką wielu książek i publikacji inspirowanych coachingiem i NVC.